Mürur tezkiresi, Osmanlı İmparatorluğu’nda bir yerden başka bir yere gitmek isteyen tebaaya verilen resmî bir geçiş izni belgesidir. Günümüz pasaport sisteminin tarihsel karşılığı olarak değerlendirilebilecek bu belge, hem iç güvenliği sağlamak hem de nüfus hareketliliğini kontrol altında tutmak için kullanılmıştır.
• Uygulama, özellikle 19. yüzyılda Tanzimat reformlarıyla birlikte yaygınlık kazanmıştır.
• Seyahat eden herkesin bu belgeyi kadılıklardan (yerel yönetim) alması gerekirdi.
• Tezkirede kişinin adı, gideceği yer, seyahat amacı ve kimin himayesinde olduğu gibi bilgiler yer alırdı.
• Yabancı uyruklular için de özel mürur belgeleri düzenlenirdi.
Bu uygulama:
• Devletin birey takibi ve mobilite yönetimi açısından öncü bir sistemdi.
• Kamu güvenliğini koruma ile vatandaşın dolaşım hakkı arasında denge kurmayı başaran bir yapı sunuyordu.
• Aynı zamanda veri temelli bürokratik yönetimin Osmanlı’daki erken örneklerindendir.
🎫 Osmanlı’da Seyahat Özgürlüğü Mürur Tezkeresine Bağlıydı!
19. yüzyılda Osmanlı topraklarında şehirler arası seyahat etmek istiyorsanız pasaport değil, “mürur tezkiresi” almanız şarttı. Kimlik, seyahat amacı ve güvenlik için vazgeçilmezdi.
Günümüz mobilite yönetimi ve dijital kimlik sistemlerinin temeli bu belgelerde saklı.
