BU CAMİYİ KİM YAPTI?
Bir İsim Yok, Ama Bir İz Var
Üsküdar’ın gölgeli sokaklarında, kalabalığın arasında sessizce duran bir yapı var: Bostancıbaşı Abdullah Ağa Camii. Her gün binlerce insan onun yanından geçiyor. Kimi farkında bile olmadan, kimi sadece bir “eski cami” olarak görüyor. Ama kimse durup da sormuyor:
Çünkü bu cami, sadece taş ve harçtan ibaret değil. O duvarların ardında, adı bilinmeyen bir mimarın, kimliği gizli tutulmuş bir ustanın, belki de tarih tarafından kasıtlı olarak sessizleştirilmiş bir sanatçının izi var.
18. yüzyıl Osmanlısı… Barok etkiler baş göstermeye başlamış, geleneksel formlar yer yer Batı’dan esintilerle harmanlanıyordu. Ancak mimarlar artık Sinan’ın dönemindeki gibi öne çıkarılmıyordu. Özellikle saraya bağlı olmayan yapılar, çoğu zaman yalnızca hayır sahibi adına kayıt altına alınıyor, mimarın adı anılmıyordu.
Bu caminin planını kim çizdi? Hangi eller kubbeyi inşa etti? Taşları kim sabırla işledi?
Kayıtlarda yok.
Mezar taşlarında yok.
Yalnızca taşların arasında kalan bir iz var.
Bir ihtimal de şu:
O usta, belki bir kadındı.
Belki Ermeni ya da Rum bir zanaatkârdı.
Belki bir kalfaydı ama yıllarını vermişti bu yapıya.
Belki de adı sadece “ustası” diye geçiyordu çünkü dönemin kabul ettiği sınırların dışındaydı.
Ama kim olduğu fark etmez.
Çünkü o cami hâlâ ayakta…
Ve biz onun emeğini, taş taş üzerinde görüyoruz
Bugün, Bostancıbaşı Abdullah Ağa Camii hâlâ ibadete açık.
Duvarları hâlâ sağlam.
Ama içindeki hikâye… sessiz.
Oysa bu hikâyeyi yalnızca mimariyle değil, insanlıkla okumalıyız.
Birinin ismini bilmemek, onun emeğini yok saymak değildir.
Bilakis… unutan bizsek, hatırlamak da bizim sorumluluğumuzdur.
Unutma. Bazı mimarlar hiç bilinmedi. Ama eserleri bize bakıyor.
Bostancıbaşı Abdullah Ağa Camii’ni bir gün yeniden gör.
Ama bu kez sadece mimarisine değil…
Hatırlanmamış bir emeğin sessiz çığlığına kulak ver.
